Kumbhmela VS Pushkaralu:
కుంభమేళాకి పుష్కరాలకి తేడా ఏంటి?
మన నదుల మహోత్సవాలు మనదేశంలో నదులను దైవంగా పూజించడం చాలా ముఖ్యమైన సంప్రదాయం. ఉత్తరాదిలో కుంభమేళా, దక్షిణాదిలో పుష్కరాలు ఈ సంప్రదాయానికి ప్రత్యేకతనిచ్చే పండుగలు. ఇవి ఒకే లక్ష్యం ఉన్నా, నిర్వహణలో, విశ్వాసాల్లో చాలా తేడాలు ఉంటాయి. ఇప్పుడు ఈ రెండు పండుగల మధ్య తేడాలు, ప్రత్యేకతలు తెలుసుకుందాం.
కుంభమేళా: ఉత్తరాది గంగ ఉత్సవం
- పాత కథల పరిమళం: క్షీరసాగర మథన సమయంలో అమృతాన్ని భూమిపై నాలుగు పవిత్ర స్థలాల్లో వదిలినట్లు పురాణాలు చెబుతాయి. ఈ పవిత్ర తీర్ధాలు:
- ప్రయాగ రాజ్ (గంగా, యమున, సరస్వతి)
- హరిద్వార్ (గంగ)
- నాశిక్ (గోదావరి)
- ఉజ్జయిని (శిప్రా).
- ఎప్పుడు జరుగుతుంది?: ప్రతి 12 ఏళ్ళకు ఒకసారి ఈ నాలుగు తీర్ధాల్లో కుంభమేళా నిర్వహించబడుతుంది. 144 ఏళ్ళకు ఒకసారి మహా కుంభమేళా చాలా గొప్పగా జరుగుతుంది. కుంభమేళా అంటే లక్షలాది మంది భక్తులు త్రివేణి సంగమంలో స్నానం చేసే పండుగ.
- భక్తుల విశ్వాసం: కుంభమేళా సమయంలో ఆ తీర్ధాల్లో స్నానం చేస్తే పాపాలు తొలగిపోతాయని, ఆత్మ శుద్ధి పొందుతుందని భక్తుల విశ్వాసం. ఇక్కడ యజ్ఞాలు, పూజలు, ధార్మిక ఉపన్యాసాలు జరుగుతాయి.
పుష్కరాలు: దక్షిణాది నదుల పండగ
- పురాణ కథ వెనుకది: పుష్కరుడు అనే పండితుడు తపస్సు చేసి నదులలో ప్రవేశించే శక్తిని పొందాడు. బృహస్పతి (గురువు) ఒక రాశి నుండి మరొక రాశిలోకి మారేcada సందర్భంలో పుష్కరుడు ఆయా నదిలో ప్రవేశించి దానికి పవిత్రతను అందిస్తాడని విశ్వసిస్తారు.
- ఏ నదులు ఉన్నాయి?: పుష్కరాలు ప్రతి 12 సంవత్సరాలకు ఒక్కో నదికి జరుగుతాయి. ఈ 12 నదులు:
- గంగ
- గోదావరి
- నర్మద
- సరస్వతి
- యమున
- కృష్ణా
- కావేరి
- సింధు
- తుంగభద్ర
- ప్రాణహిత
- భీమా
- తపతి.
- పండుగ ఎలా జరగుతుంది?: పుష్కరాల 12 రోజుల్లో నది జలాల్లో స్నానం చేస్తే పాపాలు తొలగిపోతాయని భక్తుల నమ్మకం. ఈ సమయంలో పూజలు, తర్పణం, ధార్మిక కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తారు.
ఈ రెండు పండగల తేడాలు
| కుంభమేళా | పుష్కరాలు | |
| ప్రాంతం | ఉత్తరాది | దక్షిణాది |
| ఎప్పుడు? | 12 ఏళ్ళకు ఒక్కసారి | 12 ఏళ్ళకు ఒక్కో నదికి |
| ఎంతకాలం? | 45 రోజులు లేదా ఎక్కువ | 12 రోజులు |
| భక్తుల సంఖ్య | కోట్ల మంది | లక్షల మంది |
| నదులు/తీర్ధాలు | 4 పవిత్ర తీర్ధాలు | 12 పవిత్ర నదులు |
| కథ వెనుక | క్షీరసాగర మథన కథ | పుష్కరుడి తపస్సు కథ |
మన నదుల గొప్పదనం
- నదుల పూజ ప్రాముఖ్యం: నదులను పూజించడం మన భారతీయ సంస్కృతి విశిష్టత. ఇవి మన జీవనానికి మూలాధారం. కుంభమేళా, పుష్కరాలు ఈ సాంప్రదాయానికి వెలుగులు అద్దే పండగలు.
- సామాజిక ఐక్యత: ఈ ఉత్సవాలు భక్తుల్ని ఒకే తాటిపైకి తీసుకువస్తాయి. అందులో అందరూ సమానంగా పాల్గొని ఆధ్యాత్మికతను అభివృద్ధి చేసుకుంటారు.
- పర్యావరణ పరిరక్షణ: ఈ ఉత్సవాల ద్వారా నదీ జలాల పుణ్యత, వాటి అవసరం, వాటి పరిరక్షణపై అవగాహన కలుగుతుంది.
ముగింపు
మనదేశంలోని కుంభమేళా, పుష్కరాలు ఒకే ధార్మిక లక్ష్యంతో, కానీ భిన్నమైన పద్ధతుల్లో నిర్వహించబడతాయి. ఇవి నదులను పరిరక్షించడం, వాటి ప్రాముఖ్యతను ప్రజలకి తెలియజేయడం, ఆధ్యాత్మికతను పెంపొందించడంలో కీలకపాత్ర పోషిస్తాయి. మన పండగల గొప్పతనాన్ని ప్రపంచానికి తెలియజెప్పే ఈ మహోత్సవాలు మన సంస్కృతికి గర్వకారణం.
